Poradnik

Wierzyciel

Czym jest egzekucja sądowa?

Egzekucja sądowa jest to zastosowanie przez powołane do tego organy państwowe (Sąd bądź Komornika Sądowego) przewidzianych prawem środków przymusu w celu uzyskania od dłużnika świadczenia należnego wierzycielowi na podstawie przedłożonego tytułu wykonawczego.

Wyróżnia się zasadniczo dwa rodzaje egzekucji sądowej:
− egzekucja świadczeń pieniężnych
− egzekucja świadczeń niepieniężnych (np. Eksmisja, wydanie ruchomości)

Należy pamiętać, że egzekucja sądowa świadczeń pieniężnych jest egzekucją realną, tzn., że środki egzekucyjne kierowane są do majątku dłużnika.

Podstawą egzekucji jest przedłożony tytuł wykonawczy. O tym co jest tytułem wykonawczym rozstrzyga ustawa Kodeks Postępowania Cywilnego (KPC), a konkretnie art. 776. I tak, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Najczęściej spotykana sytuacja to taka, gdzie wierzyciel dysponując prawomocnym orzeczeniem sądu (lub nieprawomocnym ale podlegającym natychmiastowemu wykonaniu) zamierza wyegzekwować od swojego dłużnika nałożony na niego obowiązek. Należy pamiętać, że orzeczenie sądu (nawet prawomocne) to dopiero tytuł egzekucyjny, który nadaje się do złożenia do komornika dopiero po nadaniu mu tzw. „klauzuli wykonalności”.
Klauzulę wykonalności sąd nadaje na wniosek wierzyciela. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności sąd winien rozpoznać niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia jego złożenia (art. 781 ¹KPC).

Dopiero po nadaniu klauzuli wykonalności orzeczenie sądowe staje się tytułem wykonawczym, który można złożyć komornikowi wraz z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Sam tytuł wykonawczy nie uprawnia komornika do działania. W celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego wierzyciel powinien:

– złożyć komornikowi tytuł wykonawczy w oryginale oraz,
– złożyć wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Zgodnie z art. 797 KPC we wniosku lub żądaniu przeprowadzenia egzekucji z urzędu należy wskazać świadczenie, które ma być spełnione. Do wniosku należy dołączyć tytuł wykonawczy. Świadczenie, które ma być spełnione to najczęściej kwota pieniężna, którą dłużnik ma zapłacić wierzycielowi zgodnie z tytułem wykonawczym. We wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego należy wymienić daty od których komornik będzie liczył odsetki. Należy pamiętać, iż nie można żądać więcej ponad to co wynika z tytułu wykonawczego.

Zgodnie z art. 799 Kpc wniosek wierzyciela będzie umożliwiał prowadzenie egzekucji według wszystkich możliwych sposobów, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości oraz tych składników majątkowych, do których stosuje się przepisy o egzekucji z nieruchomości. Egzekucja z nieruchomości wymaga wyraźnego wniosku wierzyciela.

Wierzyciel jest uprawniony do tego, aby we wniosku wybrać jeden lub niektóre sposoby egzekucji, czyli ograniczyć dopuszczalne sposoby egzekucji. Takie ograniczenie wniosku będzie wiążące dla komornika.

W razie dopuszczalności zastosowania dwóch lub więcej sposobów egzekucji, komornik powinien stosować najmniej uciążliwy dla dłużnika.

Wierzyciel we własnym interesie powinien we wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wskazać komornikowi mienie dłużnika, które podlegać będzie zajęciu, a następnie sprzedaży w postępowaniu egzekucyjnym. Pisząc wniosek egzekucyjny wierzyciel może i powinien skorzystać z wiedzy, którą posiada. Co zrobić, w przypadku, gdy wierzyciel nie posiada takiej wiedzy i nie wie czy jego dłużnik posiada jakikolwiek majątek.

Zgodnie z art. 801 Kpc jeżeli wierzyciel albo sąd zarządzający z urzędu przeprowadzenie egzekucji albo uprawniony organ żądający przeprowadzenia egzekucji nie wskaże majątku pozwalającego na zaspokojenie świadczenia, komornik wzywa dłużnika do złożenia wykazu majątku lub innych wyjaśnień niezbędnych do przeprowadzenia egzekucji.

Wykaz majątku będzie składany przez dłużnika pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Dopiero wówczas, gdy wykaz majątku i wyjaśnienia dłużnika nie pozwolą na ustalenie majątku pozwalającego na zaspokojenie świadczenia, wierzyciel będzie mógł wystąpić do komornika z wnioskiem o poszukiwanie majątku (art. 801” Kpc).

Ponadto w myśl art. 801 '§2 Kpc przepisy art. 913 § 1, art. 916, art. 917, art. 918¹, art. 919 oraz art. 1053 § 2 stosuje się odpowiednio, z tym że postanowienie o ukaraniu dłużnika grzywną wydaje komornik.

O przymusowym doprowadzeniu dłużnika albo zastosowaniu aresztu nieprzekraczającego miesiąca orzeka sąd na wniosek komornika.

 

Przy egzekucji należności alimentacyjnych, komornik z urzędu przeprowadzi dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz jego miejsca zamieszkania (art. 1086 kpc). Wierzyciel składający wniosek o egzekucję alimentów lub renty mającej charakter alimentów we wniosku egzekucyjnym nie ma obowiązku wskazywania sposobu egzekucji. Obowiązkiem komornika jest zastosowanie niezbędnych sposobów egzekucji z urzędu, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości. Wierzyciel alimentacyjny ma obowiązek wskazania świadczenia, które ma być wyegzekwowane ma również obowiązek współdziałania z komornikiem i udzielania mu informacji mogących mieć wpływ na skuteczność egzekucji.

Wyjawienie majątku jest pomocniczym środkiem egzekucyjnym służącym do uzyskania od dłużnika informacji o jego majątku w celu zapewnienia skutecznej egzekucji świadczeń pieniężnych. Wniosek o wyjawienie majątku składa się do ogólnej właściwości dłużnika tzn. sąd w którego okręgu dłużnik ma miejsce zamieszkania. W przypadku, gdy dłużnikiem jest osoba prawna lub inny podmiot nie będący osobą fizyczną, wówczas sądem właściwym jest sąd miejsca ich siedziby. Postępowanie o wyjawienie majątku uregulowane jest szczegółowo w art. 913 KPC – 920′ KPC.

Dłużnik
Dłużnik jest podmiotem, przeciwko któremu toczy się egzekucja i na którym ciąży obowiązek spełnienia świadczenia określonego w tytule wykonawczym. Informacje dotyczące tego, jaki dokument może być tytułem wykonawczym zawarte są w części przeznaczonej dla wierzyciela.

Prawa i obowiązki dłużnika w toczącym się postępowaniu egzekucyjnym określa szczegółowo ustawa Kodeks Postępowania Cywilnego (KPC)

Komornik nie może udzielać stronom porad prawnych, ma natomiast obowiązek pouczyć stronę działającą bez adwokata o przysługujących jej środkach zaskarżenia.

Strona ma obowiązek zawiadomić komornika o każdej zmianie swego miejsca zamieszkania. W razie zaniedbania tego obowiązku pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowy adres jest komornikowi znany. Komornik poucza stronę o tym obowiązku przy pierwszym doręczeniu. (podstawa prawna art. 136 KPC kpc w związku z art. 13 § 2 KPC.

Na dłużniku jako podmiocie legitymowanym biernie spoczywa obowiązek tzw. znoszenia egzekucji. Oznacza to tyle, że uprawniony organ (komornik) działając w oparciu o tytuł wykonawczy i wniosek uprawnionego wierzyciela ma obowiązek zajęcia składników majątku dłużnika. Utrudnianie bądź uniemożliwienie komornikowi wykonania tego obowiązku zagrożone jest odpowiedzialnością karną (art. 300 i następne Kodeksu Karnego).

Odpowiedzialnością karną zagrożone jest:

– usuwanie składników mienia spod egzekucji,

– ukrywanie składników mienia przed egzekucją,

– zbywanie składników mienia zajętch albo zagrożonych zajęciem,

– zniszczenie rzeczy do której kierowana jest egzekucja,

– rzeczywiste lub pozorne obciążanie mienia zajętego lub zagrożonego zajęciem

Wskazane wyżej zachowania dłużnika tylko wtedy wyczerpywały będą znamiona przestępstwa określonego

w art. 300 § 2 kpc , gdy będą dotyczyły składników mienia zajętych lub zagrożonych zajęciem

 

Przydatne linki:

Ministerstwo Sprawiedliwości

Sąd Apelacyjny w Poznaniu

Sąd Okręgowy w Koninie

Sąd Rejonowy w Turku

Krajowa Rada Komornicza

Izba Komornicza w Poznaniu

Portal poświęcony problematyce alimentów i egzekucji alimentacyjnych

Centralna Baza Danych Ksiąg Wieczystych